（转帖）王崇芳之---说“眉”

anniespera

眉（brovo）是长在眼上的上方呈弓形的毛（arkforma vico de la haroj, kiuj kreskas super la homaj okuloj）。“眉宇”是指两眉上方的地方，即大致相当于“frunto”的部位，字面的意思是说这个部位犹如房屋的宇（即房檐），可用来泛指人的容貌（vizaĝtrajtoj; fizionomio）。 眉毛分列在人的面部两侧。眉毛的末尾部分叫“眉梢”（la pinto de la brovo）。“眉间”是两眉之间的地方，也称为“眉端”或“眉心”（interbrovo）。“眉间” 也可用作解剖学术语（glabelo: maldika elstaraĵo sur la antaŭa faco de la frunosto, super la naza radiko kaj inter la du brovaj arkoj）。旧时相面的人将眉间称为“印堂”。为了招揽生意，他常对顾客说：“你印堂发亮，要交好运了”（via glabelo brilas, kio estas signo de bonŝanco）。“眉梢”是眉毛的末尾部分（la pinto de la brovo）。“眉棱”也称为“眉棱骨”，是面部生长眉毛的略微鼓起的部位（osta elstaraĵo super la okuloj; brova eĝo）。眉有各种各样的形状，有“粗眉”（kun larĝaj [densaj] brovoj）、“浓眉”（densaj [tufaj, vepraj] brovoj）、“疏淡的眉”maldensaj brovoj；有八字眉（oblikvaj brovoj）、“扫帚眉”（tufaj brovoj）；“剑眉”是一种较直而末端翘起的眉毛（rektaj brovoj, kies eksteraj ekstremoj oblikve leviĝas）。 一般来说，眉毛粗大和浓密的人，眼睛也比较大，这样的人常可用“粗眉大眼”（densaj [larĝaj] brovoj kaj grandaj okuloj — maldelikataj [pezaj vizaĝtrajtoj]）和“两撇脓眉，一双大眼”（du densaj [tufaj] brovoj super paro da grandaj okuloj）来形容。 人们常用柳眉或柳叶眉（salikfolieskaj brovoj — belarkaj brovoj de virino）和蛾眉或娥眉（brovoj en formo de delikata bombiksa anteno — belaj longaj kaj maldikaj arkformaj brovoj de virino）来形容年轻妇女的秀美的眉毛。 黛（nigra ŝminko por la brovoj）是青黑色的矿物颜料，古代妇女在化妆时先要把眉毛全部去掉，然后用黛墨重新画过，这就是画眉（nigrigi la brovojn per nigra ŝminko; pentri la brovojn nigraj）。用黛墨画成的眉毛叫做黛眉（nigre ŝminkitaj brovoj; ngre pentritaj brovoj）。古代，常用“粉白黛黑”（kun vizaĝo pudrita kaj brovoj nigre pentritaj）来形容化了妆的女子。画眉用的笔称为眉笔（brovkrajoneto）。有的女人还把眉部皮肤刺破涂上专用的颜料使色素滞留在皮内，达到美化眉毛的目的，这就是“文眉”（tatui la brovojn post senharigo de la naturaj brovoj; tatue pentri la brovojn）。眉毛和眼睛接近，在人的面部都十分突出，因而“眉目”、“眉眼”都常用来泛指容貌（vizaĝtrajtoj; fizionomio）。“眉清目秀”就是容貌清秀（havi delikatajn brovojn kaj dolĉajn okulojn; havi delikatajn trajtojn），“眉开眼笑”就是满面笑容（la okuloj kaj brovoj ridas; ridi kun ĝojradia vizaĝo; havi plenvizaĝan [larĝan] rideton）。“眉目”还可引申指事情的头绪或者条理（sinsekvo de ideoj; logiko de skribaĵo; orde-konstruiteco; signo de pozitiva rezulto; formo），比如我们可以说：“这篇文章眉目清楚”（Tiu ĉi artikolo estas klara kaj bone konstruita [organizita]），“计划有了眉目了”（La plano komencas preni formon），“你托我办的事已经有点眉目了”（Tio, kion vi petis min fari por vi, jam komencas preni formon），等。 “眉睫”是眉毛和睫毛（la brovoj kaj okulharoj）。由于它们靠得很近，因而就常用在“迫在眉睫”（tre urĝa; tuj okazonta），“祸在眉睫”（esti minacata de pendanta danĝero）等成语中，比喻近在眼前。人们还常用“火烧眉毛”（la fajro jam bruligas la brovojn — treege urĝa; neprokrastebla eĉ je unu minuto）来形容一件事非常急迫。用来比喻情况非常紧迫的词语还有 “燃眉之急”或简略为“眉急”（tiel urĝa, kvazaŭ la fajro bruligus viajn brovojn — ekstreme urĝa）。例如，“敌兵入侵，边界有燃眉之急”和“母亲寄来一笔钱，解了我燃眉之急”这两句话可以分别译为“la malamiko komencis invadi la landon kaj la situacio ĉe la landlimo estas tre kriza”和“mia patrino sendis al mi sumon da mono, kiu kontentigis mian urĝan bezonon”。 须眉是胡须和眉毛。这是男子的代称（barbo kaj brovoj — viro），因为古代男子以天然的浓眉（densaj brovoj）长须（longa barbo）为美，与妇女的画眉（pentritaj brovoj）无须（senbarbeco）大异其趣。一阳一阴也。 眉毛有表情的功能。人在发愁的时候总是皱着眉头，这时的眉称为愁眉（kuntiritaj [kunŝovitaj, sulkitaj] brovoj），因而也就有了愁眉苦脸（kun trista mieno）、愁眉锁眼（kun kuntiritaj brovoj kaj mallevitaj okuloj; kun trista mieno）、双眉紧锁（kun sulkitaj [kuntiritaj, kunŝovitaj] brovoj）、愁眉不展（kun kuntiritaj [kunŝovitaj, sulkitaj] brovoj; kun malserena vizaĝo; kun trista mieno）、“愁上眉端”（kun ĉagrene kuntiritaj brovoj）等成语。人在消愁的时候会“舒展愁眉”（malsulki la brovojn），比如在解决了难题后，紧锁的眉头就会舒展开（post kiam la embarasa problemo estis solvita, liaj severe sulkitaj brovoj malsulkiĝis）。眉毛也能表达人的喜悦心情，这类词语有“眉开眼笑”（ridi kun ĝojradia vizaĝo; ridetis per sia tuta vizaĝo; la okuloj ridas），“眉飞色舞”（kun dancantaj brovoj kaj ĝojradia vizaĝo）、喜上眉梢（havi ĝojan mienon）等。人在非常高兴或兴奋时，常会扬起或挑起眉毛（levi siajn brovojn）。扬眉也可说成“伸眉”或“展眉”（levi la brovojn — ĝoje mieni; radii de ĝojo），因而汉语中就有“扬眉吐气”（levi siajn brovojn kaj libere spiri — senti sin fiera kaj ekzaltita; radii de ĝojo; havi tre kontentan mienon）、“伸眉扬气”（levi siajn brovojn kaj libere spiri — senti sin fiera kaj ekzaltita; radii de ĝojo）、“舒眉展眼”（havi ĝojradiantan vizaĝon; radii de ĝojo）等成语。 “横眉”就是人在发怒时耸起眉毛（kolere kuntiri [kunŝovi, sulki] la brovojn），常用在“横眉怒目”或“怒目横眉”（kun sulkitaj brovoj kaj koleraj okuloj）、“横眉竖眼”（kolere rigardi）等成语中。人在生气时常会“立眉瞪眼” 或“立眉竖眼”（levi la brovojn kaj rondigi la okulojn — koleriĝi）。女子生气时常用“柳眉倒竖”（kolere levi siajn belarkajn brovojn）来形容。 鲁迅《自嘲》诗中的名句“横眉冷对千夫指，俯首甘为孺子牛”（Mi ignoras la riproĉojn de mil homoj kun kolera brovo, kaj volonte servas al l’ infanoj kapokline kiel bovo）表达了鲁迅先生强烈的爱和恨，是他一生的真实写照。 “眉高眼低”是指面部的表情、神色（esprimo sur la vizaĝo）。某些品格不高的人常要“看人眉高眼低行事”（agi laŭ ies vizaĝesprimo; konformigi siajn agojn al ies volo aŭ plaĉo; sekvi paŝojn de iu）。皱眉是不愉快或厌恶心情的表示，古时称为颦或颦眉或蹙额（kuntiri [kunŝovi, sulki] la brovojn）。例如看见有人随地吐痰，会皱了皱眉头（vidante iun kraĉi teren, oni kuntiris la brovojn kun malplezuro）。我们也用“疾首蹙额”（kun doloranta kapo kaj sulkitaj brovoj — kuntiri la brovojn pro abomeno; senti naŭzon por io）这个成语来形容一个人厌恶、痛恨时的样子。“东施效颦”是《庄子·天运》中的一则有名的寓言，说的是美女西施因为生病，常在别人面前皱着眉头，捂着胸口，邻居有个丑女东施见了觉得她这样做很美，也跟着学，别人见了都赶紧跑得远远的。后来的人因用东施效颦比喻盲目模仿，不但学不到好东西，还会闹出笑话来（Dongshi, malbela virino, kiu kuntiris siajn brovojn en imito de la fama belulino Xishi kaj tamen nur faris sin pli malbela — blinde imiti kun groteskeco; esti mallerta, nekompetenta imitanto）。皱眉也可以表示深思熟虑，旧时章回小说常用“眉头一皱，计上心来”（ĉe ekkuntiro de la brovoj venas al la kapo bona ideo; ekkunŝoviĝas la brovoj, kaj plano [ruzo] venas al la kapo; je brovkuntiro ekestas ruz-akiro）形容书中人物的足智多谋。

更妙的是，眉毛还会传情示意。“眉目传情”（okulumi; palpebrumi; ludi per la okuloj; ĵeti amdezirajn rigardojn al iu）、“眉来眼去”（okulumi [palpebrumi] unu al la alia; interŝanĝi amemajn rigardojn），就是眉毛和眼睛配合行动，传达情意。另外古代还有男女以眉目传情，心许成婚的美事，称为“眉婚”。这是汉语中的一个很新奇的词，也是汉文化中的一个独特现象，在西方文化中似乎很难找到对应的说法（因为在他们的文化中男女相爱可以大胆表白，热情奔放地互相拥吻，不必只靠眉目传情）。我曾将“眉婚”试译为“geedziĝo pro amo okuluma”或“edziĝo pro amo ekiĝinta per okulumo”，不知是否译得到位。

“举案齐眉”说的是汉代梁鸿的妻子孟光给丈夫送饭时，总是把端饭的托盘举得和眉一样高，以表示尊敬。后来人们就用这一成语形容夫妻互敬互爱（prezenti la pleton levante ĝin al la alteco de la brovoj — (pp geedzoj) trakti unu la alian kun ĝentileco; ami kaj respekti unu la alian）。

转自http://www.elerno.cn/bbs/dispbbs.asp?boardID=9&ID=2812&page=5